Za oknem wiosna w pełni, więc wybieramy się do sklepu online lub centrum ogrodniczego po kwiaty na balkon. Stajemy między długimi rzędami barwnych sadzonek i … rozkładamy bezradnie ręce, bo wśród setek możliwości nie wiemy, na co się zdecydować. Od czego zacząć? Przede wszystkim od zastanowienia się, jakie warunki panują na naszym balkonie.

Najważniejsza jest odpowiedź na pytanie: ile światła dociera na mój balkon? Czy słońce świeci w okna niemal przez cały dzień, a przynajmniej przez większą część popołudnia? Czy może oświetla balkon tylko o poranku? A może nie ma go prawie wcale? Od tego, jaka jest wystawa balkonu (wschodnia, północna, a może zachodnia lub południowa) zależeć będzie wybór roślin, które wypełnią doniczki i skrzynki. Poszczególne gatunki różnią się bowiem tolerancją na silne słońce lub mocne zacienienie - w jednych warunkach będą funkcjonowały znakomicie, w innych już niekoniecznie. Wiedząc, jakie warunki możemy zapewnić roślinom, zyskamy wskazówkę, za czym się rozglądać.

Kwiaty narażone na duże upały są bardziej podatne na ataki szkodników.

Tyle słońca w całym mieście… - balkon słoneczny

Najwięcej słońca docierać będzie na balkony o wystawie zachodniej i południowej. Mogłoby się wydawać, że obfitość światła powinna sprzyjać kwiatom, mimo to uprawa roślin w takich warunkach okazuje się prawdziwym wyzwaniem. W czasie upalnej i bezwietrznej pogody na takich balkonach panuje istna susza. Wysoka temperatura i bezpośrednie nasłonecznienie będą powodowały szybkie wysychanie podłoża. W suchym powietrzu rośliny balkonowe są dodatkowo narażone na ataki przędziorków i mszyc.

Mając to na uwadze, warto wybrać gatunki odporne na przejściową suszę i przede wszystkim światłolubne. Kwiaty cieniolubne (np. begonie, czy niecierpki) w pełnym nasłonecznieniu będą miały nieestetyczne plamy na liściach i kwiatach, a cierpiąc z przesuszenia będą znacznie ograniczały swój wzrost. Dodatkowo niektóre gatunki obficie kwitnące (np. petunie) w słońcu będą szybko przekwitały i wiązały nasiona, przez co będą wymagały częstego i żmudnego ogławiania.

W pełnym słońcu cierpią nie tylko części nadziemne roślin, ale również przegrzewające się korzenie. Z tego względu unikajmy doniczek plastikowych i metalowych, a jeśli nie mamy innego wyjścia, sięgnijmy po te z jasnego, odbijającego światło plastiku. Zwłaszcza na balkonie o wystawie południowej, który jest zdecydowanie najgorętszy, warto rozważyć wybór pojemników samonawadniających.

Podlewając kwiaty na balkonie zachodnim i południowym, robimy to w godzinach wieczornych, gdy słońce jest już nisko lub wręcz po zapadnięciu zmroku. Rośliny podlane w szczycie nasłonecznienia mogą się „ugotować”.

Polecamy kwiaty na balkon słoneczny:

• Pelargonie - zarówno rabatowe, jak i bluszczolistne. Są bardzo tolerancyjne na silne nasłonecznienie, dlatego dobrze radzą sobie na balkonach o wystawie południowej. W uprawie należy pamiętać o regularnym nawożeniu, usuwaniu przekwitłych kwiatostanów i ochronie przed silnym wiatrem.

Pelargonie to dobry wybór na bardzo gorący balkon - są praktycznie niezniszczalne.

• Dalie - ich karłowe odmiany z powodzeniem można uprawiać w balkonowych pojemnikach. Dalie są wyjątkowo światłolubne, poradzą sobie nie tylko na zachodnim, ale i południowym balkonie, musimy jedynie pamiętać o regularnym podlewaniu i nawożeniu nawozem do roślin kwitnących. Będą kwitnąć aż do pierwszych przymrozków.
• Bakopa - kolejny gatunek zarówno na balkony zachodnie, jak i południowe. Długie, kwitnące pędy będą ozdobą wiszących pojemników od maja aż do pierwszych przymrozków. Dobrze komponuje się z pelargoniami. Pamiętajmy jedynie aby jej nie przesuszyć.
• Uczep rózgowaty - zwany też bidensem, albo złotym deszczem. Gatunek odporny na palące słońce, ciepłolubny i długo kwitnący. Rośnie szybko, pędy z czasem osiągają nawet 70 cm długości.
• Gazania - urokliwy gatunek rodem z Afryki. Idealna na najbardziej słoneczne balkony: wymaga pełnego nasłonecznienia ponieważ w czasie pochmurnej pogody kwiaty zamykają się. Mocniej podlewamy ją tylko w czasie rekordowych upałów.
• Lawenda wąskolistna - zwana też lekarską, to gatunek śródziemnomorski, a więc ciepłolubny, dobrze czujący się w przepuszczalnym, niemal suchym podłożu. Niekiedy pojemniki otacza się kamieniami, by oddawały roślinom ciepło. Listki lawendy pokryte są kutnerem, który zabezpiecza ją przed nadmierną utratą wody. W słońcu lawenda intensywniej wydziela przyjemnie kojące olejki eteryczne, które wpadać będą do mieszkania przez okno. Ten gatunek jest wręcz stworzony na zachodnie balkony.
• Przypołudnik stokrotkowy - czyli popularna dorotka. Sukulent na bardzo słoneczne i suche stanowiska, nadmierna wilgoć w podłożu jest dla niego wręcz szkodliwa. Najlepiej prezentuje się w płaskich misach.

Gazania otwiera kwiaty tylko w pełnym słońcu.

• Żeniszek meksykański - lubi ciepło i wystawę zachodnią. Jest wrażliwy na chłód, do skrzynek balkonowych może powędrować dopiero po 15 maja. Kwitnie obficie przez całe lato.
• Maciejka - dobre uzupełnienie balkonowych kompozycji. Lubi wystawę zachodnią - wieczorem, po popołudniowej dawce ciepła otwiera kwiaty i wydziela urzekający zapach.
• Smagliczka nadmorska - w pełnym słońcu kwitnie bardzo długo i obficie, do tego pięknie pachnie. Pędy urokliwie przewieszają się przez krawędzie skrzynek i koszyków. Choć znosi krótką i przejściową suszę, nie możemy zapomnieć o intensywnym podlewaniu.
• Koleus - popularnie zwany pokrzywką, zachwyca przede wszystkim kolorowymi liśćmi, które wybarwiają się tym intensywniej, im więcej słońca dociera do rośliny. W cieniu wyciągają się i tracą jaskrawe kolory. Preferują dosyć wysokie temperatury (25 st. C) i nie lubią stojącej wody. Optymalna do jego uprawy będzie wystawa zachodnia.
• Zioła - ciepłolubne: bazylia, mięta, oregano, rozmaryn i tymianek będą się świetnie czuły na słonecznym, południowym balkonie. Przy lekkim dotknięciu lub powiewie wiatru będą go napełniały wspaniałymi aromatami, a ścięte przydadzą się w kuchni.

Zgodnie z rytmem natury - balkon o wystawie wschodniej

Posiadacze balkonów wychodzących na wschód to prawdziwi szczęściarze. Na takich balkonach panują bowiem idealne warunki dla wzrostu roślin, dlatego z wyjątkiem paru najbardziej skrajnych przypadków, możemy wybierać i przebierać w gatunkach.

Na wschodnim balkonie petunie przekwitają wolniej. 

Kwiaty na balkon po wschodniej stronie budzą się w promieniach słońca i otrzymują potrzebną dawkę światła przed południem, kiedy nasłonecznienie - mimo tego, że bezpośrednie - nie jest palące i nie naraża ich na poparzenie. Po południu docierające światło jest z kolei rozproszone, co sprawia, że doniczki nie przegrzewają się i nie przesuszają (dlatego możemy zaszaleć z materiałem: plastikiem i modnym metalem).

Wśród ogrodników przyjął się pogląd, że nasłonecznienie wschodniej wystawy jest najbardziej zgodnie z naturalnym rytmem wegetacji kwiatów. Co więcej, na takim balkonie rzadszym problemem będą szkodniki i choroby roślin.

Najciekawsze kwiaty na balkon wschodni:

• Petunie i surfinie - obok pelargonii, bodaj najpopularniejsze kwiaty balkonowe, cenione za efektownie zwisające, długie pędy, obfite kwitnienie i mnogość kolorowych odmian. Gatunek ten źle znosi długotrwałe susze, a w bardzo silnym słońcu szybko przekwita, wymagając ciągłego, żmudnego ogławiania, dlatego optymalnym stanowiskiem do jej uprawy będzie półcienisty i ciepły (ale nie upalny) balkon o wystawie wschodniej.
• Fuksja - zachwyca przede wszystkim nietypowymi, egzotycznie wyglądającymi kwiatami. Dobrze komponuje się z innymi kwiatami na balkon. Roślina preferuje światło rozproszone, w nadmiernym słońcu potrafi zrzucić pąki kwiatowe. Z kolei przesuszenie korzeni powoduje zamieranie najmłodszych liści i zwiększa podatność rośliny na choroby. Zrównoważone warunki panujące na balkonie wychodzącym na wschód będą dla niej wręcz idealne. 

Egzotyczna fuksja preferuje światło rozproszone.

• Lobelia - bardzo popularny kwiat do wiszących doniczek. W szczycie kwitnienia wygląda jak kolorowa, kwiecista chmurka. Jest bardzo wrażliwa na przesychanie podłoża (szybko traci turgor), dlatego na najgorętszych balkonach (zachodnim i południowym) wymagałaby nieustannego podlewania i nie wyglądałaby atrakcyjnie. Z kolei balkon o wystawie północnej nie zapewni jej wystarczająco dużo światła i kwitnienie będzie słabsze.
• Komarzyca - czyli plektrantus koleusowaty, gatunek ozdobny z liści o długich, przewieszających się pędach. Ma lekko kamforowy zapach, który odstrasza komary. Choć zdecydowanie lepiej znosi przesuszenie niż przelanie, to znacznie lepiej czuć się będzie na balkonie, który nie jest długo i mocno nasłoneczniony. Dobrze prezentuje się zarówno sama, jak i w kompozycjach z innymi kwiatami balkonowymi.
• Werbena - kolejny kwiat do wiszących doniczek i skrzynek balkonowych, zarówno w samodzielnym nasadzeniu, jak i w kompozycji z innymi roślinami. Najlepsze dla niej jest miejsce nasłonecznione, przewiewne (choć nie wystawione na silny wiatr, który mógłby ją połamać) i niezbyt wilgotne. Długo kwitnie i przyjemnie pachnie.
• Heliotrop - kwitnie całe lato i napełnia balkon obłędnym, waniliowym aromatem. Lubi jasne, dobrze doświetlone stanowiska, ale nie toleruje bezpośredniego słońca, w którym szybko więdnie. W okresie wegetacji potrzebuje sporo wody. Intensywna barwa kwiatów świetnie dopełnia kolorystyczne kompozycje.
• Róże - na balkonie o wystawie wschodniej można się pokusić o uprawę ich miniaturowych, okrywowych oraz piennych odmian. Pamiętajmy jednak, aby zapewnić im przewiewne miejsca, najlepiej spore donice z drenażem, żyzną ziemię i zasilanie nawozami. W najbardziej upalne dni nie powinny stać w pełnym słońcu.
• Powojniki - ich niektóre, niżej pnące się odmiany dobrze radzą sobie w donicach, pod warunkiem, że pojemniki będą dosyć duże i dobrze zdrenowane. To gatunek, który lubi światło rozproszone, stale wilgotne podłoże i niezbyt wietrzne stanowiska, dlatego wystawa wschodnia będzie dla powojników optymalna.

Amatorzy cienia - rośliny na balkon o wystawie północnej

Na cienistym balkonie północnym panują najtrudniejsze warunki dla większości kwiatów.

Posiadacze balkonów wychodzących na północną stronę świata mają najtrudniejsze zadanie. W ciągu dnia w takie miejsca dociera najmniej światła, co najwyżej w krótkich momentach poranka i późnym popołudniem. W takich warunkach większość roślin kwitnie słabo. Bywa tu też chłodno i wilgotno, dlatego gorzej będą się tu czuły najbardziej ciepłolubne gatunki.

Z drugiej strony północna wystawa balkonu ma też swoje zalety. Brak bezpośredniego słońca nie grozi poparzeniem liści, a wolniej przesychające podłoże w doniczkach będzie wymagało rzadszego podlewania. Choć kwiatów w cieniu będzie generalnie mniej, będą one kwitły znacznie dłużej. Nie narażone na bardzo silne promieniowanie słoneczne, nie będą też bledły. Dodatkowo rośliny cieniolubne częstokroć „nadrabiają” mało efektowne kwitnienie, wspaniałym, wzorzystym ulistnieniem.

Aby cieszyć się pięknym, interesującym oraz (a jakże!) kwitnącym balkonem północnym wystarczy sięgnąć po takie gatunki, które w  warunkach niskiego nasłonecznienia i większej wilgoci czują się jak ryba w wodzie.

Polecamy kwiaty na balkon zacieniony:

• Begonia bulwiasta - klasyk na cienistych balkonach. Kwitnie przez cały sezon, aż do pierwszych przymrozków. W cieniu czuje się najlepiej, w pełnym słońcu na jej liściach i kwiatach pojawiają się nieestetyczne, przypalone plamy. Po pierwszych przymrozkach bulwki można wykopać i przechować w piwnicy.

Begonie świetnie czują się i kwitną w cieniu.

• Niecierpek - zwłaszcza w odmianie nowogwinejskiej. Źle znosi silne słońce, lubi stale wilgotną glebę, kwitnie długo i bardzo obficie przez całe lato. Bardzo dobrze czuje się w miejscach częściowo zacienionych.
• Hosta - znana też pod nazwą funkia. Bardzo popularna ostatnio roślina cieniolubna, ozdobna przede wszystkim z liści. Jej odmiany o karłowym pokroju (np. Blue Mouse Ears, Gold Standard, Gypsy Rose) doskonale radzą sobie w uprawie pojemnikowej, nierzadko stanowiąc rewelacyjne uzupełnienie kompozycji wielogatunkowych.
• Bluszczyk kurdybanek - w gruncie pełni funkcje okrywowe, a w balkonowych skrzynkach i koszykach jest wspaniałą zwisającą ozdobą. Jego kwiaty są drobne, acz bardzo przyjemnie pachnące. Odmiany o pstrych liściach rzadko kwitną, za to skutecznie zakryją nieestetyczne fragmenty ściany, czy balustrady. Bluszczyk nie toleruje suszy, dlatego dobrze czuje się na cienistym balkonie, gdzie łatwiej zapewnić mu stale wilgotne podłoże.
• Brunnera wielkolistna - ceniona za piękny, „marmurkowy” wzorek na liściach i urocze kwiaty przypominające niezapominajki. Miłośniczka stale wilgotnego podłoża, która w zbyt mocnym słońcu mogłaby ucierpieć od poparzeń liści. Dobrze komponuje się z paprociami, pierwiosnkami, żurawkami, hostami i wczesnowiosennymi kwiatami cebulowymi.
• Żurawka - kolejna propozycja ozdobna przede wszystkim z liści, choć późną wiosną tworzy także subtelne, wiechowate kwiatostany. Warto wiedzieć, że im ciemniejszy kolor liści u danej odmiany, tym mniejsza będzie jej tolerancja na silne słońce. Najciemniejsze, purpurowe i bordowe egzemplarze będą za to stanowiły efektowny i bardzo dramatyczny akcent w doniczkowych kompozycjach.
• Miodunka pstra - w ogrodzie radzi sobie w najciemniejszych zakątkach, gdzie inne gatunki po prostu nie chcą rosnąć. Roślina ze wszech miar interesująca: kwiaty stopniowo przebarwiają się w miarę kwitnienia, a liście pokryte jasnymi plamkami świetnie komponują się z brunnerami, żurawkami, pierwiosnkami. I co najlepsze: dobrze radzi sobie uprawiana w skrzynkach i doniczkach.
• Kokornak wielkolistny - ciekawe pnącze o dużych, sercowatych liściach i niezwykle egzotycznych kwiatach. Rośnie silnie i bardzo szybko, tworzy zieloną ścianę, jest odporny na zanieczyszczenia powietrza. Posiadacze balkonów na parterze, ewentualnie tarasów na piętrze domu mogą rozważyć posadzenie kokornaku w gruncie bezpośrednio pod balkonem i jego poprowadzenie w górę na balustradę.

Komponowanie kwiatów na balkon nie musi być udręką. Wystarczy chwilka zastanowienia, jakie warunki możemy zapewnić roślinom, a potem wybór tych gatunków, które będą się u nas czuły najlepiej. Mamy nadzieję, że z pomocą naszej listy będzie to jeszcze łatwiejsze.