Lawenda to popularna roślina ogrodowa, którą wyróżnia przepiękny aromat oraz urocze, fioletowe kwiaty. Oprócz efektownego wyglądu, lawenda ma również szereg cennych właściwości, które chętnie wykorzystywane są w różnych gałęziach przemysłu, choćby kosmetycznego. Jeśli planujesz uprawę lawendy w swoim ogrodzie, koniecznie zapoznaj się nie tylko ze wszystkimi zaletami tej śródziemnomorskiej rośliny, ale także z właściwym sposobem jej pielęgnacji.

Lawenda – ogólna charakterystyka

Lawenda to aromatyczna roślina pochodząca z basenu Morza Śródziemnego, jednak jej właściwości doceniane są niemal na całym świecie. Należy do rodziny jasnotowatych, a ilość odmian wchodzących w skład gatunku, opiewa na ponad 40 (w naszym sklepie znajdziesz m.in. nasiona i sadzonki lawendy wąskolistnej Hidcote)! Jej cechą charakterystyczną są zimozielone, srebrzyste listki i fioletowy kwiatostan o kształcie kłosa. Wysokość osiągana przez roślinę to ok. 50 cm, a forma, jaką przyjmuje, to krzaczasta kępa.

Kwitnienie lawendy przypada na okres od czerwca do października. W tym czasie staje się wdzięczną ozdobą ogrodu, a najlepiej sprawdza się w ogródkach skalnych lub jako uzupełnienie linii wyznaczającej ścieżki i rabaty. Jeśli nie masz ogrodu, działki lub wystarczającej przestrzeni na uprawę lawendy, dobrym wyjściem będzie posadzenie jej w doniczkach, by mogła ukazać swe piękno w charakterze ozdoby tarasu lub balkonu. Co ważne, lawenda może być również uprawiana na parapecie w mieszkaniu. Możliwości jest mnóstwo.

Właściwości lawendy

Jeśli myślisz, że lawenda to wyłącznie jeden ze sposobów na odstraszanie uporczywych moli, to spieszymy wyjaśnić, że zalet jest o wiele więcej. Składniki zawarte w olejku lawendowym wykazują bardzo silne właściwości wyciszające, uspokajające, ułatwiają zasypianie, łagodzą napięcie mięśni oraz redukują stres. Kąpiel z dodatkiem lawendy pomaga odprężyć się po ciężkim dniu, a napar przygotowany na bazie rośliny poprawia przemianę materii i niweluje uciążliwe dolegliwości ze strony układu pokarmowego. Lawendowa herbatka pomaga na bóle brzucha, wzdęcia, a nawet bolesne kolki.

Oprócz licznych walorów zdrowotnych lawenda znajduje również zastosowanie w kuchni. Doskonale podkreśla smak potraw z mięsa, a same fioletowe kwiaty można wykorzystać w formie ozdoby deserów, tortów lub lodów. Nie wszyscy wiedzą, że suszona lawenda wchodzi w skład mieszanki ziół prowansalskich.

W przemyśle kosmetycznym z kolei jest częstym składnikiem aromatycznych produktów do pielęgnacji ciała i włosów, musujących kul do kąpieli, a kojące i antyseptyczne właściwości wykorzystywane są w preparatach oczyszczających, przeznaczonych głównie do cery trądzikowej i wrażliwej.

Lawenda jest rośliną miododajną, a miód z lawendy zachowuje wszystkie zdrowotne walory rośliny. Delikatny smak stanowi pyszny dodatek do herbaty, a zastosowany bezpośrednio na skórę, przyspiesza gojenie się ran oraz niweluje świąd, wypryski i obrzęki.

Photo by: Sarah Pflug from Burst

Uprawa i pielęgnacja lawendy

Gdy znasz już najcenniejsze właściwości lawendy, warto byś poznał również zasady jej uprawy i odpowiedniej pielęgnacji. Lawenda uprawiana w ogrodzie lub na balkonie nie tylko świetnie odstraszy komary i mszyce, ale dzięki swojemu zapachowi, będzie skutecznym wabikiem dla motyli, pszczół i trzmieli. Jakie zasady obowiązują w przypadku uprawy lawendy?

Stanowisko dla lawendy powinno być słoneczne. Niezależnie od tego, czy uprawiana będzie w ogródku, czy na balkonie, warto zadbać o odpowiednio jasne miejsce. W przypadku podłoża absolutnie kluczowe jest by było ono przepuszczalne i dobrze zdrenowane. Do prawidłowego rozwoju lawendy niezbędne są spore zasoby wapnia, dlatego w przypadku niedoboru tego pierwiastka w glebie lub jej zbyt kwaśnego odczynu, należy ją poprawić poprzez zwapnowanie kredą. Lawenda źle czuje się na glebach podmokłych, w których często zalega woda oraz w miejscach narażonych na silne podmuchy wiatru. Ponadto, kolejne egzemplarze trzeba sadzić w odpowiednich odległościach – dla lawendy jest to ok. 30-40 cm.

Z reguły lawenda dość dobrze i szybko przyjmuje się w ogrodzie, jednak planując sadzenie, nie można zapominać o podstawowych zasadach, które zapewnią jej optymalne warunki wzrostu. Nawożenie lawendy ogranicza się w zasadzie do podsypania jej niewielką ilością kompostu, a podlewanie nie powinno być zbyt intensywne, by nie dopuścić do przelania. W ogrodzie najlepiej sprawdzi się odmiana wąskolistna, która dość dobrze znosi zimowe chłody. Warto jednak zadbać o zabezpieczenie rośliny poprzez okrycie jej delikatnymi gałązkami iglaków lub korą. Odmiana polecana na balkony i tarasy to lawenda francuska, przy czym przed sezonem zimowym należy zabrać doniczki z rośliną do domu.

Lawenda rozmnażana jest z nasion lub sadzonek. Szczególnie ważne jest, by kupione były w miejscach, oferujących towar ze sprawdzonych szkółek i od uznanych producentów. Nawet najlepiej przygotowane stanowisko nie sprawdzi się, gdy nasiona lub sadzonki lawendy będą kiepskiej jakości.

Photo by Matthew Henry from Burst

Przycinanie lawendy

Jednym z najważniejszych zabiegów pielęgnacyjnych jest przycinanie lawendy. Działa to nie tylko odmładzająco, ale przede wszystkim pozwala uniknąć stwardnienia łodyżek oraz niekontrolowanego rozrostu rośliny, pozwala zachować zwarty kształt kęp i obfitość kwitnienia.

Podstawowa zasada przycinania lawendy mówi, iż młode pędy rośliny powinny być w pierwszym roku skrócone niemal o połowę. Czynność ta przyczyni się do pobudzenia sadzonki do wzrostu – wypuszczenie nowych pędów u podstawy spowoduje ładne zagęszczenie korony oraz ułatwi utrzymanie pożądanego kształtu rośliny. W następnych latach cięcie powinno być wykonywane raz do roku po kwitnieniu (zwykle w VIII). Regularność zabiegu będzie skutkowała powstaniem ładnie ukształtowanego, gęstego krzaczka.

Termin zbierania lawendy uwarunkowany jest późniejszym przeznaczeniem rośliny. Do suszenia najlepiej sprawdzają się młode, jeszcze nie rozwinięte kwiaty, z których można utworzyć niewielkie bukieciki. Wiązka aromatycznych kwiatów lawendy to nie tylko elegancka ozdoba, ale również niezastąpiony naturalny odstraszacz moli w szafie z ubraniami. Po kwitnieniu z kolei przycina się przesuszone kwiatostany z przeznaczeniem na aromatyczny dodatek do domowych kosmetyków, do tworzenia naparów oraz herbatek.