Kategorie

Szara pleśń – czym jest i jak ją zwalczyć?

Szara pleśń jest jedną z chorób grzybowych, atakujących różne grupy roślin. Rozwija się w wielu organach, dlatego stanowi bardzo niebezpieczny patogen, skutkujący znacznymi stratami, zmniejszeniem plonów oraz nieprzydatnością konsumpcyjną. Jak zwalczać szarą pleśń? Poznaj skuteczne metody!

Czym jest szara pleśń?

Szara pleśń to bardzo powszechny problem. Atakuje nie tylko rośliny uprawiane w gruncie, ale także te rosnące w szklarniach, a nawet w domach, czy znajdujące się w przechowalniach. Co więcej, choroba atakuje różne, niezdrewniałe części rośliny, żywe i martwe, takie jak owoce, ogonki liściowe, liście, pąki i kwiaty.

Szarą pleśń wywołuje grzyb gronkowiec szary (Botrytis cinerea Pers), który należy do grupy workowców. Co ważne, w przypadku tej choroby całkowite uniknięcie jest stosunkowo trudne – zarodniki przenoszą się z wiatrem na znaczne odległości, a poszczególne części rośliny atakują bezpośrednio przez skórkę lub rany. Oprócz zakażenia zarodnikami z powietrza częstym źródłem są również nie poddane dezynfekcji narzędzia ogrodnicze, elementy konstrukcji tunelu lub szklarni oraz martwe części roślin będące pozostałością po poprzednim sezonie.

Gatunki, które najczęściej atakuje szara pleśń, to głównie truskawki, maliny, porzeczki, pomidory, papryka, róże, dalie oraz zioła, np. majeranek i estragon. Jak widać, nie ma ograniczenia na konkretną grupę roślin, a chorobą mogą być zainfekowane warzywa, rośliny i krzewy ozdobne, zboża, a nawet chwasty.

Charakterystyczne objawy szarej pleśni

Objawem, który najłatwiej dostrzec jest puszysty nalot o szarej barwie i pylącej strukturze. Jednak jest to często ostatni symptom choroby, a konsekwencją jest utrata rośliny.

Jakie objawy pojawiają się wcześniej?

Pierwszym z nich są charakterystyczne, niewielkie wodniste plamy powstające na liściach lub pędach. Wraz z rozwojem choroby wodniste plamki stają się większe i zmieniają kolor na brunatny. Kolejny etap to wspomniany wcześniej, szary, pylący nalot. Czasem na liściach, owocach lub kwiatach można również dostrzec czarne punkciki, które są niczym innym, jak zarodnikami patogenu.

Warto podkreślić, że szara pleśń rozwija się bardzo szybko. Czasem od pojawienia się zarodników do końcowej fazy zakażenia upływa zaledwie kilka dni! Brak reakcji lub zbyt późne podjęcie kroków zapobiegających rozwojowi choroby skutkuje gniciem roślin, odpadaniem liści i kwiatów wraz z łodygami oraz zmianą koloru zainfekowanej rośliny na szarobrunatny. Niestety, infekcja najczęściej kończy się całkowitym obumarciem rośliny, a chore części jadalne nie nadają się do spożycia.

Jak zapobiegać szarej pleśni?

W przypadku szarej pleśni bardzo ważna jest profilaktyka i unikanie czynników potęgujących prawdopodobieństwo wystąpienia choroby.

Do rozwoju szarej pleśni niezbędna jest wilgoć oraz wysokie temperatury. Dla przykładu, jeśli panuje wysoka wilgotność, a temperatura oscyluje w granicach 20°C, patogen potrzebuje zaledwie dwóch dni, aby się w pełni rozwinąć.

Jednak oprócz wspomnianych, duże znaczenie ma także kilka innych kwestii, a wśród nich wymienić można:

  • zbyt duże zagęszczenie roślin,
  • nadmierne nawożenie azotem, powodującym bujny wzrost i możliwość przenoszenia choroby na sąsiednie rośliny,
  • brak zrównoważonego nawożenia – zbyt małe dawki.

Profilaktyka walki z szarą pleśnią

Choroba często atakuje rośliny już w początkowym etapie okresu wegetacyjnego. Wczesne podjęcie odpowiednich kroków i właściwa profilaktyka pomoże uniknąć infekcji.

Co należy robić, by zapobiec pojawieniu się szarej pleśni?

  • w trakcie podlewania ograniczyć moczenie naziemnych części roślin i nawadniać wyłącznie ziemię wokół,
  • po zabiegach pielęgnacyjnych, zbiorach lub cięciu usuwać resztki roślin
  • pamiętać o odpowiedniej rozstawie roślin w trakcie sadzenia – zbyt duże zagęszczenie to jeden z najbardziej sprzyjających czynników powodujących pojawienie się choroby
  • szklarnie i tunele należy regularnie wietrzyć
  • zapewnić roślinom swobodny dostęp do światła oraz cyrkulacji powietrza
  • przestrzegać zasad płodozmianu
  • systematycznie sprawdzać rośliny pod kątem pojawienia się niepokojących objawów
  • niezwłocznie usuwać zainfekowane fragmenty lub całe rośliny.

W celu zapobiegania szarej pleśni warto stosować naturalne preparaty, takie jak wyciąg z czosnku, gnojówka z pokrzywy lub skrzypu. Sposób ten nie tylko pomoże w zwalczaniu infekcji, ale także wspomoże rozwój roślin.

Zwalczanie szarej pleśni

Jeśli działania profilaktyczne nie przyniosły zamierzonego efektu i doszło do infekcji, należy podjąć bardziej radykalne kroki. W tej sytuacji najlepiej sprawdzą się specjalistyczne środki ochrony roślin, które przyspieszą walkę z chorobą.

Co ważne, fungicydy trzeba nanosić na rośliny podczas bezwietrznej i bezdeszczowej pogody. W przypadku zbyt dużego wiatru preparat rozniesie się na sąsiednie rośliny, które nie wymagają oprysku. Z kolei deszcz zmyje preparat, który nie będzie miał szansy zadziałać. Do oprysku warto stosować dobrej jakości sprzęt, który ograniczy straty cieczy użytkowej.

Zarówno rodzaj preparatu, jak i dawkowanie zawsze muszą być dobrane pod kątem wymagań konkretnej rośliny oraz fazy rozwoju choroby. Pomocne będą programy ochrony roślin lub konsultacja z doświadczonym pracownikiem sklepu ogrodniczego. Koniecznym jest stosowanie się ściśle do wskazań producenta, znajdujących się na opakowaniu wybranego preparatu.

Środki ochrony roślin najczęściej polecane do walki z szarą pleśnią:

Dużą popularnością wśród ogrodników, zwłaszcza w uprawach ekologicznych, cieszy się w preparat Polyversum WP, który zawiera pożytecznego grzyba Pythium oligandrum pasożytującego na patogenach grzybowych. Zaletą wspomnianego środka jest brak okresu karencji (plony zebrane z roślin mogą być spożywane bezpośrednio po oprysku) oraz bezpieczeństwo dla ludzi i innych roślin.