Piękny, zadbany i barwny ogród jest marzeniem wielu posiadaczy domów jednorodzinnych. Jeśli posesja położona jest na płaskiej powierzchni, aranżacja ogrodu nie stanowi praktycznie żadnego problemu, uzależniona jest jedynie od inwencji twórczej właścicieli. Zdarza się jednak, że działka usytuowana jest na wzniesieniu lub skarpie, co bywa problematyczne. Czy w takim przypadku należy porzucić marzenia o upragnionym ogrodzie? Absolutnie nie! W poniższym artykule podpowiadamy, jak założyć i dbać o ogród na skarpie.

Ogród na skarpie może stanowić nie lada wyzwanie, jednak właściwe zabezpieczenie oraz odpowiednia aranżacja pozwoli na stworzenie wyjątkowego miejsca. Skarpa nie musi być przeszkodą w wykonaniu ogrodu marzeń – można potraktować ją jako ciekawy element małej architektury. Wszak odpowiednio zaprojektowana i obsadzona, wprowadzi trójwymiarową przestrzeń, korespondującą z "wielopoziomową" roślinnością. Zamiast usilnych prób wyrównania i przekształcenia wzniesień w płaską powierzchnię, warto wziąć pod uwagę korzyści, jakie daje ogród na skarpie. Oczywiście do jego stworzenia nie musimy dysponować działką z różnicą poziomów - skarpę można zbudować samemu. Jak to zrobić? Możliwości jest wiele. Przed wyzwaniem zaplanowania ogrodu na wzniesieniu najczęściej stają mieszkańcy rejonów górskich.  

/ Photo by Roméo A. on Unsplash

Jak stworzyć skarpę od podstaw?

Jeśli nie dysponujesz działką z odpowiednim ukształtowaniem terenu, a Twoim marzeniem jest ogród na skarpie, możesz zbudować ją samodzielnie od podstaw. Pamiętaj, że nie bez znaczenia jest gleba, na której ma powstać skarpa, ponieważ uzależniony będzie od niej rodzaj nachylenia, jaki uda Ci się uzyskać. Przy glebach lekkich i piaszczystych stosuje się nachylenie łagodne, natomiast dla gliniastych i ciężkich – strome, oczywiście z zachowaniem odpowiednich proporcji. Najlepszą porą na budowę skarpy jest jesień, natomiast jej ostateczny kształt nadajemy wczesną wiosną. Tworzenie zbocza od podstaw należy zacząć od wyznaczenia odpowiedniego miejsca, a następnie wykopać niewielki dół, na którego spód układamy żwir, kamienie lub gruz. Kolejnym krokiem jest zasypanie wykopu usuniętą wcześniej warstwą gleby, a następnie żyzną ziemią. Skarpę zabezpieczamy w sposób podobny jak w przypadku naturalnego zbocza. Skarpa zbudowana od podstaw musi mieć czas na osadzenie, natomiast jeśli ważny jest szybki efekt, ziemię można wyrównać ubijarką. Gotową skarpę można obłożyć kamieniami, a końcowym etapem jest obsadzenie jej roślinami. Przed posadzeniem roślin ziemię należy spulchnić i usunąć chwasty, a następnie zastosować odpowiedni nawóz. Skarpę warto wzmocnić przed osuwaniem z wykorzystaniem naturalnych kamieni, zwłaszcza, gdy w pobliżu planujemy cieki wodne.

/ Photo by John Noble from FreeImages 

Jak zabezpieczyć skarpę w ogrodzie?

Ogród na skarpie narażony jest na erozję gleby pod wpływem opadów atmosferycznych, wiatru, promieniowania słonecznego czy niskich temperatur. Aby zniwelować ryzyko osunięcia się gleby w wyniku wymywania podłoża, należy zabezpieczyć ją murkiem oporowym czy betonowym gazonem, które będą jednocześnie świetnym dodatkiem dekoracyjnym. Ten rodzaj ochrony świetnie sprawdzi się w przypadku stromych i wysokich skarp. Murek oporowy można spotkać najczęściej w postaci cegły, kamienia lub betonu, co warto wziąć pod uwagę, dopasowując go do stylu domu i ogrodu, aby tworzyły spójną całość. Betonowe gazony stanowią natomiast doskonałe miejsce na postawienie donic z roślinami lub obsadzenie pnączami, a ich surowa forma świetnie wpisze się w nowoczesny styl architektoniczny. O szczególną ochronę należy zadbać w przypadku gleb piaszczystych i gliniastych, ponieważ nadmiar wody w czasie obfitych opadów deszczu czy wiosennych roztopów może spowodować poważne uszkodzenia skarpy. W tym przypadku świetną rolę odegrają podkłady ogrodowe – drewniane belki, kamienie dekoracyjne lub płyty betonowe. Popularne podkłady kolejowe, choć kuszą niską ceną i wysoką trwałością, są rakotwórcze i szkodliwe dla zdrowia, a ich chemiczny zapach jest po prostu odpychający, dlatego odchodzi się od ich stosowania. Drewniane belki z pewnością nadadzą ogrodowi wyjątkowego klimatu, a ich wygląd można dopasować do własnych preferencji. Zarówno ten rodzaj podkładu, jak i płyty betonowe czy większe kamienie, warto zamontować w ziemi pod kątem 75°, co pozwoli zabezpieczyć skarpę przed osuwaniem się gleby oraz zapobiegnie spływaniu wody w dół. By zapobiec erozji skarpy i spowolnić spływanie wody, warto zabezpieczyć ją murkami oporowymi.

/ Photo by Susan H. from FreeImages

Jakie rośliny do ogrodu na skarpie?

Warto pamiętać, że ogród na skarpie ma całkiem inne wymagania niż ogrody na względnie płaskiej powierzchni. Im wyżej, tym większe promieniowanie słoneczne oraz większy odpływ wody, a co za tym idzie – bardziej suche podłoże. W związku z tym na wyższych partiach skarpy świetnym wyborem będą rośliny mało wymagające, które wykazują się dużą odpornością na zmienne warunki atmosferyczne i suszę oraz takie, które nie potrzebują szczególnej pielęgnacji. Paradoksalnie, oprócz nasłonecznienia należy wziąć pod uwagę także zacienienie docelowego miejsca. Część roślin będzie nadawała się do posadzenia tam, gdzie docierają promienie słoneczne, natomiast część z nich będzie preferować usytuowanie w cieniu, gdzie nie będą poddane bezpośredniemu nasłonecznieniu. Popularny w ogrodach trawnik nie będzie wcale dobrym rozwiązaniem do ogrodu na skarpie, ponieważ jego koszenie i nawadnianie na nierównym terenie może być trudne i uciążliwe. Płytko korzeniąca się trawa nie będzie dostatecznie odporna na przesychanie podłoża w najwyższych partiach ogródka, co zaowocuje brzydkimi, wysuszonymi "plackami". Z kolei w przypadku wysokich krzewów, ich wybór również może nie być optymalny - będą rzucać cień na niższe połacie skarpy, utrudniając lub uniemożliwiając kwitnienie posadzonych tam roślin. Na skarpie po stronie południowej i południowo-wschodniej doskonale sprawdzą się byliny skalne, natomiast od strony zachodniej i północno-zachodniej warto postawić na byliny ciepłolubne, rośliny okrywowe (na przykład róże okrywowe, macierzanki czy winobluszcz) oraz podtrzymujące podłoże krzewy płożące (jałowiec, irga, kosodrzewina). W przypadku skarpy z kamienia świetnym wyborem będą sukulenty oraz rośliny egzotyczne. W jej najwyższych partiach doskonale sprawdzą się wieloletnie i szybko rosnące rośliny skalne – różnego rodzaju rozchodniki, skalnice czy rojniki. Na glebach żyznych i wilgotnych dobrym rozwiązaniem będą bergenie, hosty, irysy i barwinki. Wciąż popularne w ogrodach na skarpie są wrzosy, zioła, trawy ozdobne oraz ponadczasowe bluszcze. Skarpy ogrodowe są świetną alternatywą dla klasycznych, horyzontalnych ogrodów i efektowną wizytówką każdej posesji. Odpowiednie zabezpieczenie, właściwe nawodnienie oraz trafny dobór roślin sprawią, że przez długi czas będą cieszyć oko właścicieli i wzbudzać zazdrość sąsiadów. Mimo że stanowią nie lada wyzwanie w aranżacji (także u projektantów) i są nieco bardziej wymagające w pielęgnacji, to ich podstawowa zaleta jaką jest niesamowity wygląd, wynagradza wszystkie trudności.